هارمونیک ها، ولتاژ و جریانهای الکتریکی هستند که در شبکه قدرت بر اثر بارهای الکتریکی غیر خطی به وجود می آیند.
در جریان متناوب و عادی شبکه های قدرت، ولتاژ سینوسی در یک فرکانس خاص، معمولا 50 یا 60 هرتز است زمانی که یک بار الکتریکی خطی به سیستم متصل می شود، در این حالت جریان سینوسی با همان فرکانس ولتاژ شکل می گیرد.
وقتی که یک بار غیر خطی مانند یکسوکننده ها به سیستم قدرت متصل می شود باعث به وجود آمدن جریانی می شوند که دقیقا سینوسی نیست. شکل موج جریان می تواند بسته به نوع بار و در اثر متقابلش با دیگر اجزا سیستم بکلی پیچیده شود. صرف نظر از پیچیدگی ها شکل موج جریان که از طریق تجزیه و تحلیل سری فوریه توضیح داده می شود، این امکان وجود دارد که موج را به یک موج ساده تجزیه کرد که در فرکانس سیستم قدرت، در مضرب صحیحی از فرکانس اصلی رخ دهد. نمونه های بیشتر از بارهای غیر خطی شامل تجهیزات دفتری و اداری معمول، مانند رایانه ها و پرینترها و همچنین درایوهای با سرعت قابل تنظیم هستند.
اعوجاج هارمونیک کل یا THD یک پارامتر کیفی بوده و نمایانگرآن است که یک شکل موج یا سیگنال تا چه حد به شکل موج سینوسی نزدیک می باشد. مقدار THD بر حسب درصد بیان شده و هرچه میزان THD کمتر باشد شکل موج سینوسی دارای کیفیت بهتری بوده و بلندگو، آمپلی فایر، یوپی اس و یا دیگر تجهیزات قادر خواهند بود تا سیگنال ها را با کیفیت بهتر انتقال دهند. به طور مثال یک نوازنده ویولن را در نظر بگیرید؛ هر چه این فرد بتواند یک نت را صاف، بدون نویز و یا بدون صداهای مزاحم دیگر بنوازد آنگاه می توانیم بگوییم او سیگنالی با اعوجاج هارمونیکی کمتری تولید کرده است.
هارمونیک ها باعث افزایش جریان خازن ها، تلفات در ترانسفورمرها، موتورها، هادی ها و اختلال در عملکرد سیستم های کنترل، حفاظتی و ارتباطی می گردند. هارمونیک های ایجاد شده توسط بارهای غیرخطی می توانند بر روی بارهای مرتبط در محل اتصال تاثیر زیادی بگذارند.
یکی از کاربردی ترین روش حذف هارمونیک ها استفاده از فیلترها است. وظیفه اصلی یک فیلتر جلوگیری از عبور جریان های هارمونیکی و یا کاهش آن ها در مسیر اصلی است فیلترها به دو دسته کلی اکتیو و پسیو تقسیم می شوند.
فهرست مطالب:
شناخت و بررسی مقدماتی هارمونیکها
کلیات
اعوجاج هارمونیکی
منابع تولید هارمونیک
منابع تغذیه تکفاز
مبدلهای قدرت سه فاز AC و DC
تجهیزات قوس زننده
عناصر اشباع شونده
اثر اعوجاج هارمونیکی بر روی عملکرد تجهیزات قدرت
اثر بر روی خازنها
اثر بر روی ترانسفورماتورها
اثر بر روی موتورها
پاسخ سیستم قدرت به منابع هارمونیکی
امپدانس سیستم
امپدانس خازن
تشدید موازی
اثر بار مقاومتی
شناسایی محل منابع هارمونیکی
کنترل هارمونیکها
کاهش جریانهای هارمونیکی ناشی از بارها
فیلترگذاری
اصلاح پاسخ فرکانسی سیستم
تجهیزات فیلترکردن هارمونیکها- فیلترهای اکتیو، پسیو و هیبرید
طراحی فیلترها
برنامه های کامپیوتری برای محاسبه هارمونیکها
مدلسازی منابع هارمونیکی
برنامه های کامپیوتری برای محاسبه هارمونیکها
قابلیت برنامه های تحلیل هارمونیکی
اصول و شرایط عمومی محدودکردن هارمونیکها
عوامل تاثیر گذار بر تعیین حدود مجاز هارمونیکها
فلسفه تعیین محدودیتها
مقررات استاندارد حدود مجاز هارمونیکها در برخی از کشورهای جهان
استاندارد مجاز هارمونیکها در شبکه برق ایران (استاندارد توانیر)